Oświęcim. To prawda

ru en pl

Tragedia radzieckich jeńców wojennych

Opór

Ludność cywilna w KL Auschwitz

Wyzwolenie

Tragedia radzieckich jeńców wojennych

Pierwsi radzieccy jeńcy wojenni zostali dostarczeni do obozu koncentracyjnego Auschwitz w lipcu 1941 r. Po kilku dniach wszyscy zostali zabici.

We wrześniu 1941 r. w piwnicy bloku nr 11 i w kostnicy krematorium nr 1 na 1500 radzieckich jeńcach wojennych po raz pierwszy wypróbowano działanie cyklonu B. Zamordowani nie zostali odnotowani w księgach ewidencyjnych obozu.

Widok bloku № 11 od strony ogrodzenia. Auschwitz. Wiosna 1946 r.

Blok № 11 od strony dziedzińca. Widoczne są betonowe ogrodzenia okien piwnicy.
Auschwitz. Zima 1945-1946

Deportacja jeńców radzieckich do obozu

W październiku 1941 r. do Auschwitz zaczęto przywozić wielkie grupy radzieckich jeńców wojennych. Większość z nich deportowano już w stanie wycieńczenia z podległych Wehrmachtowi obozów dla jeńców wojennych Lamsdorf i Neuhammer.

Plan KL Auschwitz

W Auschwitz przeznaczono dla jeńców wojennych dziewięć bloków - 1, 2, 3, 12, 13, 14, 22, 23, 24. Bloki były ogrodzone drutem kolczastym pod wysokim napięciem. Umieszczony nad wejściem napis głosił: «Russisches Kriegsgefangenen Arbeitslager».

Do celów ewidencji radzieckich jeńców wojennych zaprowadzono w obozie osobną kartotekę, w której figurowało około 10 tys. osób przywiezionych w październiku 1941 r.

Konushkin Nikołaj (więzień nr 2811), deportowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz 2.10. 1941

Yashin Nikołaj (więzień nr 4413), deportowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz 19.10. 1941. Odpadł 10.01.1942

Oleksyn Iwan (więzień nr 8083), deportowany do obozu koncentracyjnego Auschwitz 19.10. 1941. Odpadł 15.11.1941

Komplet numerycznych stempli i metalowych igieł do znakowania więźniów (oryginał jest przechowywany w zbiorach Muzeum Wojskowo-Medycznego w Sankt-Petersburgu).

Drewniany futerał z kompletem numerycznych stempli i metalowych igieł do znakowania więźniów (oryginał jest przechowywany w zbiorach Muzeum Wojskowo-Medycznego w Sankt-Petersburgu).

Krematorium № 1 w Oświęcimiu

Puszka z cyklonem B Zyklon B can.

Dostarczeni do KL Auschwitz radzieccy jeńcy wojenni byli wykorzystywani do budowy obozu koncentracyjnego Auschwitz II-Birkenau. Na miejsce budowy udręczeni i chorzy jeńcy docierali z Auschwitz I pieszo.

Do marca 1942 zbudowano część baraków, a ocalałych jeńców przeniesiono do Birkenau. Obóz pracy dla jeńców wojennych w Auschwitz został zlikwidowany.

«Rosjanie lepiej znosili zimno niż wilgoć i stałą wilgoć. Mieszkali w niedokończonych barakach. W takich warunkach śmiertelność stale wzrastała » - napisał w swoich wspomnieniach komendant R. Hess.

SS Reportführer SS Gerhard Palitzsch. 4 września 1941 r. SS Reportführer Gerhard Palitzsch otworzył drzwi bunkrów w masce gazowej i upewnił się, że niektórzy więźniowie wciąż żyją. Dodano nową porcję gazu i drzwi zostały ponownie zamknięte.

List do komendantury obozu koncentracyjnego o wysiedleniu 400 rosyjskich (radzieckich jeńców wojennych) na roboty budowlane. 22.10.1941

Komendant obozu R. Hess

Zmarli radzieccy jeńcy wojenni byli odnotowywani przez administrację obozową w Księdze zgonów. Dokument ten świadczy о straszliwej skali śmiertelności wśród nich. Zdarzało się, że pomiędzy zapisami była różnica jedynie kilku minut.

W październiku 1941 r. zginęło 1255 radzieckich jeńców wojennych

w listopadzie — 3726

w grudniu — 1912

Najgorszy dla więźniów okazał się dzień 4 listopada 1941 r., kiedy w ciągu zaledwie jednego dnia w obozie jenieckim zginęły 352 osoby. Tych, którzy już nie mogli pracować, wartownicy SS nawet nie rozstrzeliwali, tylko zabijali kolbami karabinów. Do końca lutego 1942 r. zmarło 8320 jeńców.

Wpisy w Księdze śmierci z 4 listopada 1941 r pp 108-109

Księdze śmierci

Opór

W straszliwych warunkach obozu koncentracyjnego radzieccy jeńcy wojenni nie utracili zdolności do oporu. W marcu 1942 r. utworzyli tajną organizację. Łączność z innymi tajnymi organizacjami utrzymywali radzieccy oficerowie – Aleksandr Lebiediew (więzień nr 88349) i Fiodor Skiba (numer nieznany).

Podstawowe zadania obozowego ruchu oporu polegały na pomaganiu chorym, podtrzymywaniu na duchu więźniów, kobiet i dzieci, wycieńczonych przez głód, zdobywaniu i przekazywaniu informacji, znajdowaniu sposobów na ocalenie więźniów przed likwidacją. Duch oporu był najbardziej widoczny w organizowaniu ucieczek.

6 listopada 1942 sowieccy jeńcy wojenni przeprowadzili jedyną w historii obozu masową ucieczkę. Wzięło w nim udział około 100 osób. Tylko nielicznym więźniom udało się uciec przed prześladowaniami.

Radzieccy jeńcy wojenni po 1942 roku

Niewielkie grupy radzieckich jeńców wojennych były deportowane do obozu koncentracyjnego Auschwitz również w latach 1942-1944. W większości byli to jeńcy wojenni, którzy okazywali nieposłuszeństwo w innych miejscach uwięzienia, w tym ci, którzy zostali złapani w rezultacie nieudanych ucieczek. Słabi fizycznie zostali natychmiast wysłani do komory gazowej.

Młodzi i silni byli poddawani reżimowi eksterminacji-zastraszaniu, głodowi, ciężkiej pracy. Zachowane karty ewidencyjne wskazują, że największy transport z jeńcami radzieckimi przybył w lipcu 1944 ze Stalagu 367.

28.10.1944 roku zostali oni wywiezieni do obozu koncentracyjnego Flossenbürg i był to jeden z wielu transportów z radzieckimi jeńcami wojennymi przeniesionymi z Auschwitz do obozów w głębi Niemiec jesienią 1944 r. Ogólnie w latach wojny do obozu koncentracyjnego Auschwitz przywieziono około 15 tys. radzieckich jeńców wojennych i tylko 92 z nich znajdowało się w obozie w styczniu 1945 r.

Fabryka IG Farben Buna Werke do produkcji oleju syntetycznego i gumy na potrzeby wojenne. Miała ona pierwszeństwo przy zatrudnianiu więźniów.

Praca na głównym kanale odwadniającym, znany jako Konigsgraben (kanał Królewski). Więźniowie zaangażowani w tej szczególnie ciężkiej pracy były głównie ze specjalnego bloku karnego. Auschwitz 2-Birkenau. 1943

Więźniowie kopią rów odwadniający w obozie. Auschwitz 2-Birkenau. 1943

6 listopada 1942 r. radzieccy jeńcy wojenni dokonali masowej ucieczki. Wzięło w niej udział kilkadziesiąt osób. Tylko pojedynczym więźniom udało się wymknąć prześladowcom. Po wojnie spisali wspomnienia.

Wspomina Andriej Pogożew, uczestnik masowej ucieczki radzieckich jeńców wojennych 6.11.1942 r.: «Pragnienie ucieczki było ogromne... Ucieczka była marzeniem nieustannym, nie dającym spokoju. W ciągłych dyskusjach i sporach rodziła się i krzepła myśl o zbiorowej ucieczce. Organizacja ucieczki zaczęła się od poszukiwania możliwości wyjścia poza obóz całej grupy zdecydowanych na wszystko...».

Aleksandr Lebiediew (nr obozowy 88349), jeden z organizatorów podziemnej organizacji radzieckich jeńców wojennych w Auschwitz.

Walentin Sitnow (nr obozowy 164256), Bohater Związku Radzieckiego, pilot, członek podziemnej organizacji radzieckich jeńców wojennych w Auschwitz. Do obozu koncentracyjnego został dostarczony 19.11.1943 r., wraz ze skutym z nim Wiktorem Iwanowem.

Wiktor Iwanow (nr obozowy 164258), członek podziemnej organizacji radzieckich jeńców wojennych w Auschwitz.

Zrobiony przed ucieczką tatuaż na piersi Andrieja Pogożewa mający ukryć numer obozowy.

Andriej Pogożew (nr obozowy 1418), uczestnik masowej ucieczki radzieckich jeńców wojennych 6.11.1942 r. z żoną Marią, 1940 r.

Nikołaj Maslennikow (nr obozowy 10631) dokonał udanej ucieczki z obozu wraz z Konstantinem Moczałowem 10.08.1944 r.

Nikołaj Wasiliew (nr obozowy nieznany). W obozie był jednym z dowódców podziemnej organizacji. Brał udział w organizacji ucieczek więźniów z obozu.

Piotr Miszin (nr obozowy 1844), jeden z dowódców podziemnej organizacji, brał udział w organizacji ucieczek.

Kuźma Karcew (nr obozowy 166 692), jeden z dowódców ruchu oporu, brał udział w opracowaniu planu zbrojnego powstania w obozie wiosną 1944 r.

Największe transporty z radzieckimi jeńcami wojennymi przybyły z obozu dla jeńców wojennych w Lamsdorf. W archiwum Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau zachowało się 49 kart ewidencyjnych więźniów – radzieckich jeńców wojennych, przybyłych w dniu 28.07.1944 roku ze stalagu 367. 28.10.1944 roku zostali oni wywiezieni do obozu koncentracyjnego Flossenbürg

I był to jeden z wielu transportów z radzieckimi jeńcami wojennymi przeniesionymi z Auschwitz do obozów w głębi Niemiec jesienią 1944 r. Ogólnie w latach wojny do obozu koncentracyjnego Auschwitz przywieziono około 15 tys. radzieckich jeńców wojennych i tylko 96 z nich znajdowało się w obozie w styczniu 1945 r.

Ludność cywilna w KL Auschwitz

Z zachowanych kart ewidencyjnych, а także ze wspomnień ocalałych więźniów wynika, że deportacja ludności cywilnej do KL Auschwitz zaczęła się latem 1942 r. Najliczniejsze transporty odnotowano w 1943 r. W większości byli w nich uczestnicy ruchu oporu (partyzanci), członkowie ich rodzin, zakładnicy (głównie kobiety i dzieci). Czasami deportowano z terytorium Rzeszy do obozu koncentracyjnego ludzi wywiezionych wcześniej na roboty przymusowe, którzy okazywali nieposłuszeństwo władzom.

Branie zakładników

Wyzwolenie

Dowódca 1 Frontu Ukraińskiego Marszałek Związku Radzieckiego I.S. Koniew podczas przeprowadzenia operacji wiślańsko-odrzańskiej, podczas której wyzwolono miasto Oświęcim i obóz koncentracyjny Auschwitz. 1945 r.

Dowódca 1 Frontu Ukraińskiego Marszałek Związku Radzieckiego I. S. Koniew na stanowisku obserwacyjnym podczas walk o Miasto Kraków. 1945

Dowódca wojsk 59. armii generał-lejtnant Iwan Korownikow (pośrodku) i członkowie Rady Wojskowej generał major J.G. Polaków (z lewej strony) i generał major P.S. Lebiediew (z prawej strony) podczas opracowywania planu przyszłych operacji bojowych na obszarze Oświęcimia, Brzezinki i Bierunia (styczeń 1945 r.).

W wyniku uporczywych walk jednostki 100 i 322 dywizji strzeleckiej 60 Armii 1 Frontu Ukraińskiego do końca 27 stycznia 1945 opanowały miasto Auschwitz i wyzwoliły obóz koncentracyjny Auschwitz.

Żołnierzy 59. armii 1. Frontu Ukraińskiego podczas walk o wyzwolenie Oświęcimia i okolicy
styczeń 1945 r.

Żołnierze radzieccy rozmawiają z wyzwolonymi więźniami Auschwitz
styczeń 1945 r.

Radziecki jeniec wojenny, czerwonoarmista Elkin z miasta Mohylów, który był więziony w Auschwitz od roku 1941. Auschwitz. 1945 r.

Byli więźniowie z różnych krajów. Od lewej strony do prawej: profesor farmakologii G. Mansfeld (Węgry), profesor patologii i anatomii oraz medycyny eksperymentalnej Limousin (Francja), docent neuropatolog Fischer (Czechosłowacja), profesor pediatra Epstein (Czechosłowacja). (Teren wyzwolonego obozu, 1945 r.).

Przewożenie byłych więźniów z obozu Birkenau do szpitala wojskowego, uruchomionego na terenie obozu macierzystego Auschwitz I.
Marzec 1945 r.

Lekarze wojskowi oficerowie 60. armii 1. Frontu Ukraińskiego badają byłego więźnia obozu koncentracyjnego Auschwitz
styczeń 1945 r.

Lekarze sowieckiego szpitala badają byłego młodocianego więźnia obozu koncentracyjnego Auschwitz.
styczeń 1945 r.